Trở về Carthage

Năm 203 trước Công nguyên, Hannibal đã được triệu hồi khỏi Ý bởi phe chủ chiến ở Carthage. Sau khi để lại một ghi chép về cuộc viễn chinh của mình khắc bằng tiếng Punic và Hy Lạp trên một bảng đồng trong đền thờ của thần Juno ở Crotona, ông đã khởi hành trở lại châu Phi.[35] Sự trở về của ông ngay lập tức khôi phục lại ưu thế của phe chủ chiến, họ đặt ông vào vị trí chỉ huy của một đội quân kết hợp bao gồm lính châu Phi được tuyển mộ và lính đánh thuê của ông từ Ý. Năm 202 trước Công nguyên, Hannibal gặp Scipio trong một hội nghị hòa bình nhưng không có kết quả. Mặc dù sự ngưỡng mộ lẫn nhau, các cuộc đàm phán đã bị chìm nghỉm do cáo buộc của người La Mã về "sự lừa lọc của người Punic," đề cập đến hành vi phá vỡ các điều khoản trong hiệp ước kết thúc chiến tranh Punic lần thứ nhất bởi các cuộc tấn công của người Carthage vào Saguntum, và một cuộc tấn công của người Carthage vào một hạm đội La Mã bị mắc kẹt. Scipio và Carthage đã soạn ra một kế hoạch hòa bình mà đã được phê duyệt bởi Rome. Các điều khoản của hiệp ước là khá khiêm tốn, nhưng cuộc chiến đã kéo dài quá lâu cho những người La Mã. Carthage có thể giữ được phần lãnh thổ châu Phi nhưng sẽ mất vùng lãnh thổ đế chế ở hải ngoại, một việc đã rồi. Masinissa (Numidia) được độc lập. Ngoài ra, Carthage phải cắt giảm hạm đội của mình và trả tiền bồi thường chiến tranh. Nhưng Carthage sau đó đã phạm một sai lầm khủng khiếp. Các Công dân vốn chịu đựng sự đau khổ quá lâu của nó đã chiếm được một hạm đội La Mã bị mắc kẹt trong vịnh Tunis và tước đoạt quân nhu, một hành động làm trầm trọng thêm các cuộc đàm phán. Trong khi đó, Hannibal, được triệu tập từ Ý về bởi viện nguyên lão Carthage, đã trở lại với quân đội của ông. Được củng cố bởi cả hai Hannibal và quân nhu, Carthage từ chối các điều ước và sự phản đối của người La Mã. Trận đánh quyết định tại Zama đã xảy ra ngay sau đó.

Trận Zama

Không giống như hầu hết các trận đánh trong cuộc chiến tranh Punic lần thứ hai, tại Zama, người La Mã đã có sự vượt trội về kỵ binh. Ưu thế về kỵ binh này của người La Mã là do sự phản bội của Masinissa, người trước đó đã hỗ trợ Carthage ở Iberia, nhưng đã đổi phe vào năm 206 TCN với lời hứa về đất đai và do xung đột cá nhân của ông ta với Syphax, một đồng minh của người Carthage. Mặc dù vị tướng Hannibal lão luyện đã bị kiệt sức về tinh thần và sức khỏe xấu đi sau nhiều năm tiến hành chiến tranh tại Ý, người Carthage vẫn có lợi thế về số lượng và được cổ vũ mạnh mẽ về tinh thần bởi sự hiện diện của 80 con voi chiến.

Kỵ binh La Mã đã sớm giành được một chiến thắng bằng việc nhanh chóng đánh tan tác kị binh của người Carthage, và những chiến thuật cơ bản của người La Mã để hạn chế hiệu quả của những con voi chiến Carthage đã thành công, bao gồm cả chơi kèn để khiến cho những con voi hoảng sợ chạy vào hàng ngũ của người Carthage. Một số nhà sử học nói rằng những con voi phá tan kỵ binh Carthage chứ không phải là người La Mã. Tuy nhiên, trận đánh vẫn tiếp tục. Đúng vào lúc khi mà dường như Hannibal đang trên đà chiến thắng, nhưng Scipio đã có thể tập hợp những người lính của mình, và kỵ binh của ông, vốn đã đánh tan kị binh Carthage, tấn công vào phía sau lưng quân đội của Hannibal. Cuộc tấn công theo hai hướng này đã khiến cho đội hình của người Carthaginian tan vỡ.

Với việc vị tướng quan trọng nhất của họ bị đánh bại, Carthage không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc phải đầu hàng. Carthage bị mất khoảng 20.000 quân cùng với thêm 15.000 thương vong. Ngược lại, người La Mã chỉ có 1.500 thương vong. Trận chiến lớn cuối cùng trong cuộc chiến tranh Punic lần thứ hai dẫn đến việc đánh mất sự tôn trọng dành cho Hannibal bởi những người đồng hương Carthage của ông.